Monday, June 8, 2009

Interview With Zou MIL Topper: Sylvia Lhingnunmawi.






Zokuomthawn Editorte’n June 6, 2009 nitah lang nai 6:10 in BSEM Class X Zou Mil Topper 2009, SILVYAvia Lhingnunmawi a umna Berserai ah vahou limpi ua, feltah leh maitai tah in ama’n hing nalamdawn hi. Zokuomthawnin policy tha (Policy orientated to the needs of the students) peipi ahiman in tu issue apat in students lawchinna neite zong interview bawl jel kisawm a, amaute pilna siamna apat a i zil thei ding tampi te kilah khiet sawm hi. Tualeh tam interview in atup pi pen Zou Mil subject toh kisai deu a, ZLS theisah hi ding hi.

ZKT= Zokuomthawn; SILVYA

ZKT: SILVYAvia, nang Zou Mil topper na hi ka hing kipahpi mama ua, tuaziah in houlim bawl lei chia hing kalsuan kahi uhi.
SILVYA: (Nui silsel kawm in ) Kei zong kipah mama ing e.

ZKT: Zou Mil topper na hi na ki thei in bang na chi ei?
SILVYA: Zou Mil ahileh ka subject deipen te lah a khat ahia, topper kahi kaki pah mama hi. Top hi ding kana kigingta khhol sih a, kaza in lamdang kasa in Pasien kungah kipathu kagen hi. Ka inn kuanpite leh ka sangsye te tung ah ka lungdam mama hi.

ZKT: Zou Mil nasim na apat in na phatuamna um in na thei ei?
SILVYA: Mil kasim ka knowledge lam leh ei society toh kisai lam ah ka phatuampi mama mai hi, azia i MIL in Science, literature, poetry, grammer, general knowledge leh adang dang tan 10 a i simte toh kituah tampi modern chite cover pha a eiham a i hing sim chiang in kithei den hi.

ZKT: Na school ua na sangsye ten Zou MIL ah bang section pen ahing thupi

Silvya Lhingnunmawi

Silvya Lhingnunmawi

lapi pen uai?
SILVYA: Literature penma kibuaipi in sangsye te’n hing ngaikhawhpi pen uhi.
(Edtor’s Comment: Tam nah Zou MIL sangsye-ten abawl khial khat uh um hileh kilawm hi, School a Zou grammer ZLS rule aha bawl zawt ding uh dei huoi zaw hi.

ZKT: Ahileh “Aw” leh “O” zahna ding mun bang chibang te adiei le?
SILVYA: O ahileh aw khau deu ahisihleh aw tang/zang deute ah ka zang ua, AW ahileh a zai/neem deu zahna in aki zang hi.
Etsahna’n: KOH (basket) tualeh KAWH (pointing) chidan in akizang hi, tualeh adang khat ah ZONG (also) tualeh ZAWNG (mongkey/poor/carry) chidan in aki zang hi.

ZKT: Ikiletsahpi leh miten anei zaw lou uh, i Zou Lai (Zou Script) pen na zilkha uai leh?
SILVYA: Tua pen ki zil seng lou, sangsye ten hing khawhngaipi senglou un ka thei hi.

ZKT: A him him in na sim thei suoh ei le?
SILVYA: Sim suo thei lou, a bul lang leh atawl lang them khat thei hamham ing.
(Editor’s Comment: Sangsyeten tam script pen hoitah in sangnaupangte hil thei uleh deihuoi isa hi. Tu in zang paivai chivang gen thei hishnanleh, ni khat ni, kum 50/100 jou himai thei, tua hun chienga a i ki thang-atpi ding uh silkhat ahiman in).

ZKT: MIL subjcet chapterte lah ah bang lunglut huai na sa pen ei?
SILVYA: Drama.. Khupching leh Ngambom tangthu pen simnop kasa mama hi.

ZKT: Ei Zou MIl khu Class X standard di’n ngiam nasa ei, sangna sa ei?
SILVYA: Hun mama kasa hi, azia hing hasa deu leh jong lekha sim ding Science, Social Science leh Maths chite tam ahiman in adangte ah hing keniam sah thei ding hi. Tua a standard pen in i GK leh modern science lam zong nasatah in ahing panpi in ka thei hi.

ZKT: Zou Mil subject section teng lah ah bang hoi na sa in lunglut huai nasa pen ei?
SILVYA: Zou Mil teng lah ah Literature pen hoi kasa in ka lunglut pen hi.

ZKT: Zou MIL toh kisai in na nua a hing simtou ding sangnaupangte bang vaiha nuom na nei ei?
SILVYA: Alternative English, midang MIL te va la sang in i Zou Mil ma lah hoi kasa hi, azieh ei ham a kisim khu theinop a, i ham hawm khen dan zong kithei siam in, ipupa la, i khangthu leh i tawndan te kithei hi.

Zokuomthawn Editor, Hausienmuan & Silvya Lhingnunmawi

Zokuomthawn Editor, Hausienmuan & Silvya Lhingnunmawi

ZKT: Class X board Exam a di’n bangchi’n na ki singsa ei?
SILVYA: Special preparation chi ding zong a um tuansih a, ka neulai a kanu’n lekhasim ding dan ang hil bang in kasim a, lekha ka sim masang in Pasian kung ah ki-ap na kanei zing hi. Preparation ngai senglou kachina san ahileh, kum tungtawn a routine nei a lai kana sim zieh hi ding in ka gingta hi.

ZKT: Na laisim dan nang gen thei diai?
SILVYA: Niteng in kasim gige a atawm pen in naikal 3 bang kasim zing hi, exam kuan chieng a sawtpi pi sim kabawl ngei sih hi.

ZKT: Subject teng lah ah bang na lunglut pen ei?
SILVYA: Ka aim toh kituah ahi zieh in Science ka lunglut pen, Science ah zong midical line toh kinai Biology ka lunglut pen.

ZKT: BSEM SILVYAlibus Job orientated in na thei ei?
SILVYA: Class X standard Job adi’n orientated mama kasa hi.

ZKT: Delhi a bangbawl ding a hing kuon na hiei?
SILVYA: Ka lekha sim aban sunzom ding a hingpei kahi.

ZKT: ZSP leh ZYO lam ah na na kihel kha ngei ei?
SILVYA: Lekhha sim ding atam zia leh naupang nalai akihi zieh in kana kihel seng sih hi. I hun hing tung na lou ding amah ka chi mai a.

ZKT: Sangnaupang lawchinna ding in koi khut ah kinga nasa pen ei?
SILVYA: Nu leh pa, Sangsye leh ei mimal tung ah kinga pen hi. Mihing khat hina zia in hing thumpi ding, hing hasot ding leh hing hil tu ding aki poimaw zing a, tuazia in eima ngen a lochinna nga ding pen hamsa hi. Ahi’n eima a deina a um ngai in ka thei deu hi.

ZKT: Na mu dan in Zou society ah numei leh pasal dinmun kikim nasa ei?
SILVYA: Zou society sung ah numei leh pasal dinmun kikim kasa hi.

ZKT: Na Aim in life leh na hobbies nang gen thei diai?
SILVYA: (Nui) Ka Aim in life ahileh Medical line (Doctor) a luut ding chi ahi, Ka Hobbies Reading, Singing and Chatting.

ZKT: Singing na hobbies ahileh ZSP Freshers Meet chieng in Special number in hing kiguot leh maw..?
SILVYA: (Nui kel kel..)

ZKT: Zou MIL in na lawchinna bangtan in hing panpi nasa ei?
SILVYA: Zou MIL in kalawchinna nasatah in ahing panpi, aziah outside Manipur ah Best of four subject percent ki en a Zou Mil zong pangthei ahiman in ka Grand total percent nasatah in a khang sah a Admission bawl na ah phatuam mama hi.

ZKT: Na lochinna koi kung ah a Credit na pia ei?
SILVYA: Ka lochinna zia khu amasa pen in Pasian zia ahia, tua ban ah ka nu-le-pa, ka innkuan te’n ahing thuap hoizia leh Sangsye te adieh in ZLS board te zieh ahi. Amaute tung ah tam zokuomthawn tungtawn in kipathu kagen hi.

ZKT: Innlang sanginnte ah competitive mind um in na thei ei?
SILVYA: Ka mu dan in tua bang um seng kasasih hi, ahin 100 lah a 10 vel in tuabang lunggel nei thei sam hileh kilawm na. I school kaina in zong mawpuo in ka thei hi. School hoi lah vel ah kidemna themkhat um dawm kasa hi.

ZKT: Innlam Manipur na um in Delhi a Zou society bangchi’n naza ei?
SILVYA: Delhi thu ahileh ahoi zong kiza, asia zong kiza, tamte khu society sung a um ding mawng ahi chi’n ka gel hi.

ZKT: Ehem..! Tangval te zanuam pen hing dong vang eh. Tangval kingaipi na nei tai?
SILVYA: ( Nui silsel kawm in) Ka neinai sih, ahithei tan a kingaipi neilou ding kachi ahi. Azia ahileh laisim lai bangma dang toh kisuh buoi lou hoiphot kasahi.

ZKT: Zi leh pasal neina ah Zou pasal ma nei hoi na sa ei?
SILVYA: (Tom khat kingaitua) Zi leh pasal suina ah eimi ma hoi kasa hi. Hilehjong Pasian lemsah pen hoi kasa hi.

ZKT: Delhi ZSP hatsemna ding point thum nang gen thei diai?
SILVYA: 1. ZSP in bangkim a masa pen a Pasian thei hoi kasa hi.
2. Tupna nei a ZSP members zousia in lai hasim a sim ding
3. Kituatah a um ding leh khat leh khat kiza tat tuah ding, lamkaite thuman khantouna um in ka thei hi.

ZKT: Pawl XI ah bang subject na la in bang school ah na zop ei?
SILVYA: Tu leh tu in Tagore International School, Vasant Vihar ah Science la in kakai hi.

ZKT: SILVYAvia kakinep na sang un nana fel zaw a, ZSP, Zokuomthawn na hun manphha tah na hing piah zieh in kakipah mama uhi.
SILVYA: Kei zong kipah mama ing.

Bio-Data:

Name : SILVYAvia Lhingnunmawi.
Father: Michael Ginzasuan Munluo
Address: Zomi Colony, Lamka.
Date of Birth: 27th January 1994.
School: Young Learners School.
Senior Secondary School: Tagore international School, Vasant Vihar, New Delhi.
Hobbies: Reading, Chatting and Singing.
Aim in Life: Medical Doctor.
Brother: Lawrence Khenmang.
Sister’s: Irene Lhinghoikim, Lidya Manneihat, Margrate Niangneiching, Olivia Lhingneiniang.

ZOU MIL Topper





Friday, May 1, 2009

I gam development hoi, Economic welfare hoituanlou

Hausienmuan Munluo

Tutung innlam kava um sung in thil tampi kava mu doh chi ding e, i gam development hoi mama in kamu a, hinanleh Economic welfare hoilou in living standard khanglou in kamu hi.
Singngat district LYF tour, UZO President tour leh Tonjang tournament ( ZRA te Conduct) zia in zoutakual tampi kava tuan kha a, tam hun in kei mimal in igam dinmun kamudan kei mimal ngaidan igam dinmun ka hing gen ahi. Hun dang ah igam in atasap IAS, IPS ahilou dan te, social welfare, siengthouna, dihtatna, kimuanngamna ahidan te itasap ahizawt dan igen ding uh. Tualeh tama atung atour te apat in zong tampi gen ding a um hi.
Tun alim in et tho phot vai..
http://zogamasala.webs.com/apps/photos/photo?photoid=8246901
http://zogamasala.webs.com/apps/photos/photo?photoid=8246869
http://zogamasala. webs.com/ apps/photos/ photo?photoid= 8248222
http://zogamasala.webs.com/apps/photos/photo?photoid=8248227

http://www.zogamasala.webs.com/
ah na en ta un lim tampi kikoi a nidang hun leh tulai a te tekah na zong um hi.

Tunin igam a develompment work umte, zosate igen siang sih ding uh adiah in tam khantouna ka hing gen singngat tang ahi deu hi. Singngat ah Electrict / Light regular tah in pei a nikhat in minute 10 zong mit lou hi, amabou asiatna singngat khosung mama a aum lou ngal leh Delhi lah bang in light pei hi. Lamka- Singngat Pucca road zawsiang hita a, nidang a 2:30hrs Bus in a zawt tun 50Min in tungtou hiau hi. Tanglai a Isai na kikou Lamkoi suzang un, guamte sudim un len tangte suniam un chite bang Bus a ka tou chiang in lung ah hing lang hi. Tam bang a bawl ahi zia in 50min bang Lamka-singngat zotna di'n lut hi. Tuaban ah Singngat- Behiang lampi PWD ten Feet 10 bang in hing kehlian ua April 15 ni'n zouta ua tu'n May ha apat in BRTF (Pioneer) ten Lamni kebe in Pucca road (eiham) bawltoh thua in Ngasuan lei bang umlou in Lei leh lampi Highway standard in hing bawl ding uhi. PWD te kelet azaw zaw un BRTF te keimu in zong enkhemasate hing tung uhi.

Singngat ah Stadium Singngat standard High school ah bawl in um Field lianpi a phutha in um hi, aban ah Gym thalahna zong bawl hi a zaw hideh deh ta. Tamte lou zong tampi gen ding umhi. Community information centre MTNL te ziah in naupang teng in Computer na khoithei pilpel siang gam uh. Singngat ah inn suan tamzaw in Cable/Dist TV achi uh join/nei ua, inn tamtah in Personal Computer nei uhi. Delhi apat Singngat ka tung in naupang te sang in computer kava siammaw zaw hi. Tun Zong BSNL te'n Internet connect sawm ua Zouveng a SDO inn gei ah Inn lianpi lam ua, a sung a computer koina ding te zong kei kang pei tan in kituantah in bawl zou ta ua, a computer leh a leenpi( Sattelite) pen hing tung nailou in, May-June in tung din gen uhi. Tam BSNL te bawl zaw ahi chiang in Singngat mipi ten man nem tah in mahni inn ah internet 2009 in kijoin thei ding in BSNL apat hing pei kolpan gen phiuphiau hi.

Phaibem khua bang ni dang a zoukhua lah a simmohuai/ neupen tuh a ngai, standard neilou inn tawmpen a ngai tun akhua ah high school khat J.N. Nazareth jr.High School um a khomi tam in inn bang 30 in pung ua Students bang 350-400 lah phathei hi ( LYF Singngat tour in Headmaster pa inn ah ang tung sah ua kakihouna ua athugente /Planning leh comment ngaidan kava share koite zong maban ah gen ka ut hi). Tualeh UZO President tour phatuam dan te zong kahing gen ding hi.

Lam tuam tuam ah khantouna um a hinanleh igam ah Nauluai kivei den ding bang hi, Nehsuina kingatna tahtah kiheh tuam senglou, khangtou seng lou, mipi te living standard growth rate niam mama in kamu hi.

......to be continue..

What Zo Lit Boards can Learn from Paupu the Hero

~Carey Suante

Paupu The Hero is a movie that enthrals young and old alike. This movie is actually a Thai movie called Ong-bak starring Tony Jaa “the next Bruce Lee”. The original Thai movie is great in itself, though it lacks a decent plot, here I want to focus on the dubbed version in Zou dialect from Manipur.
The fact that a motley crew of dubbing artists, who did voice-overs for the movie turned a Thai movie into a Zou movie in itself is creative enough.
But what the dubbed movie achieved is something they themselves might not even be aware of.

Paupu The Hero is especially popular amongst children. Even in New Delhi. A cousin's son loved the movie so much that he practically was mimicing the dialect wherever he goes! More importantly, he is therefore learning to speak Zou. If not for Paupu The Hero, it would not have been possible for him to learn Zou.
Now even my daughter M, is always saying things like "Nang bang bawl a kinei la zawlpa!". (Popular phrase from the dubbed movie).
You see Paupu The Hero may have achieved far greater impact than a literature board coming out with a couple books a year!

Let me list out some points why any Zo Lit Board* should learn from Paupu the Hero.

Utilize more powerful media:
Our Zo lit boards seem to think that literature can only be taught and learned via books alone. Printed materials will always be there but there are not always that effective. More people are now watching TV than reading books. People prefer watching movies to reading scholarly literature articles. Zo lit boards should therefore use the more powerful media like movies, songs (videos), internet, etc in trying to popularise and reach out to more people. Do our Zo lit boards even have a website? Don't tell me. I know the answer.

Universal Theme/subject:
Zo lit boards should utilize universal themes and subjects to propagate the dialect they want to promote. Had those creative youngsters dubbing the Paupu The Hero pasted 'Zou ham hi Zomite ham tahtah hi' on the CD cover, they would not have the enjoyed the level of popularity and success the dubbed movie enjoyed. Instead they created this for fun. And fun is universal enough. It was fun learning Zou dialect whilst watching Paupu the Hero.

The theme/subject is as important,if not more, as the message:
Zo people really have no tact. We say what we mean and mean what we say. The Zo lit boards ought to be more tactful when broadcasting message or propagating views and opinions. Don't simply say ' 'Zou ham hi Zomite ham tahtah hi', weave that message around an interesting story. An interesting story like Ong-Bak! Paupu the Hero is successful mainly due to the popularity of the original movie itself, the thrilling action sequences to be precise.

Don't ignore less powerful media:
Although Zo Lit Boards should pay more attention to powerful media like TV, videos, radio, Internet etc, they should not ignore less powerful ones like books and magazines! Do publish more books and magazines but please change the subject. Write a fiction, interview an interesting professional, writing shocking stories, love stories, sad stories, etc. The idea is to captivate attention by involving the readers emotionally and by catering to their every senses. Write these with your correct grammar and word-combinations. (These two elements seem to be the most problematic elements of Zo literatures!)
What do you think? Care to share your thought on this?

*Zo Lit Board = Zo Literature Board representing the host of literature boards we have.

Zoaw.info

Tuesday, April 28, 2009

Nunlui ngai lou a umlou e....

Singngat NTBC Khanglai Khawmpi January, 2009
Singngat NTBC Khawmpi

Singngat LYF Khanglai te Choir competition.



With Khamliansiam


This is my Pupu